Mae llywodraethwyr ysgol yn gallu gwneud gwahaniaeth go iawn, ond dim ond os oes ganddyn nhw’r wybodaeth, yr hyfforddiant a’r gefnogaeth angenrheidiol. Dyma brif neges adroddiad gan gynghorwyr craffu a gyhoeddwyd yr wythnos hon.
Gan ymateb i honiadau bod llawer o gyrff llywodraethu’n rhy gartrefol ac yn gweithredu fel ‘codwyr hwyl’ i’r pennaeth, mae nifer o fesurau wedi’u cynnig i fagu hyder llywodraethwyr ysgol.
Gellir lawrlwytho’r adroddiad; Rôl Heriol Iawn, yma. Mae wedi’i lunio gan banel trawsbleidiol o gynghorwyr ac yn defnyddio barn arbenigwyr addysg, arolygwyr ysgol a llywodraethwyr ysgol eu hunain. Gweithiodd yr Athro Catherine Farrell, Prifysgol De Cymru, gyda’r panel fel ymgynghorydd arbennig.
Cyfrannodd tair ysgol arfer da dystiolaeth i’r ymchwiliad; Ysgol Gynradd yr Hafod, Ysgol Gyfun Llandeilo Ferwallt ac Ysgol Bryn Tawe. Ymwelodd cynghorwyr â’r ysgolion hyn ac arsylwi ar eu cyfarfodydd llywodraethwyr i gael syniadau arfer da.
Y cwestiwn a ystyriwyd gan y panel oedd: Sut gall y cyngor sicrhau bod llywodraethwyr ysgol yn darparu her effeithiol i’w hysgolion?
Mae 1,300 o lywodraethwyr ysgol yn Abertawe. Mae’r panel yn awyddus i’w cydnabod a thalu teyrnged i’w gwaith gwerthfawr. Gwneir y gwaith hwn yn wirfoddol er lles y plant yn eu hysgolion.
Mae’r adroddiad yn cynnwys nifer o argymhellion i Gabinet y cyngor, gan gynnwys:
- Arweiniad cliriach i lywodraethwyr am eu rôl a’r hyn y dylen nhw ei ddisgwyl
- Dull ar gyfer paru llywodraethwyr newydd â’r cyrff llywodraethu â bwlch ar gyfer eu sgiliau penodol
- Darparu gwybodaeth well i lywodraethwyr ar wefannau
- Annog busnesau i ryddhau eu staff i wasanaethu fel llywodraethwyr ysgol
Meddai’r Cynghorydd Fiona Gordon, cynullydd y panel,
Mae rôl llywodraethwyr ysgol wedi newid yn sylweddol dros y blynyddoedd diwethaf, gyda llywodraethwyr yn chwarae rhan fwyfwy pwysig wrth reoli ysgolion a gwella ysgolion.
Mewn llawer o ysgolion, mae cyrff llywodraethu wedi ymateb i’r newid hwn, gan geisio ffyrdd newydd o sicrhau eu bod nhw’n addasu i ofynion newidiol ond, mewn eraill, mae hen ffyrdd o weithio’n parhau ac mae angen eu diweddaru. Mae rolau’n gallu bod yn sefydlog gyda diffyg holi ac eglurdeb am y rolau hynny ac mae perthnasoedd yn gallu bod yn rhy ‘gartrefol’ sy’n gallu effeithio ar y gallu i herio ysgolion ddigon.
Mae gan bob corff llywodraethu ddeinameg wahanol, yn union fel mae pob ysgol yn unigryw a nod yr adroddiad hwn yw amlygu egwyddorion arfer da cyffredinol y mae’r panel yn annog llywodraethwyr i’w hystyried.
Mae’r adroddiad yn cynnwys nifer o syniadau arfer da ar gyfer cyrff llywodraethu megis:
- Annog llywodraethwyr i ddefnyddio ffynonellau gwybodaeth annibynnol megis gwefan Fy Ysgol Leol
- Mentoriaid i helpu llywodraethwyr newydd
- Cynnwys plant a staff mewn cyfarfodydd
- Cysylltiadau cryfach â grwpiau a phrosiectau cymunedol
- Hyfforddiant i’r corff llywodraethu lle bynnag y bo modd
Mae’r adroddiad hwn i’w gyflwyno i’r Cabinet ym mis Chwefror a disgwylir ymateb Aelod y Cabinet ym mis Ebrill.
Mae holl bapurau’r ymchwiliad craffu i lywodraethu ysgol i’w cael ar y dudalen cyhoeddiadau craffu trwy ddilyn y ddolen hon.
Leave a Comment